Kết quả cần đạt:
Vận dụng kiến thức và kĩ năng đã học về văn nghị luận, viết được bài nghị luận xã hội có nội dung sát thực tế đời sống và học tập của học sinh phổ thông.
I - Hướng dẫn chung
Anh (chị) cần ôn tặp trước những kiến thức và kĩ năng đã học vè nghị luận.
Chú ý:
1. Bố cục bài văn nghị luận
a) Mở bài: Giới thiệu và nêu vấn đề cần nghị luận.
b) Thân bài: Lần lượt triển khai các luận điểm, luận cứ nhằm làm sáng tỏ vấn đề.
c) Kết bài: Thây tóm những nội dụng cơ bản tiếp tục gợi mở suy nghĩ cho người đọc, hoặc nêu cảm nghĩ riêng của người viết,...
2. Lập luận
-Cách xây dựng luận điểm, tìm luận cứ, cách lập luận,...
-Các thao tác lập luận.
II - Gợi ý một số đề bài
1. Đọc truyện Tấm Cám, anh (chị) suy nghĩ gì về cuộc đấu tranh giữa cái thiện và cái ác, giữa người tối và kẻ xấu trong xã hội xưa và nay?
2. Bày tỏ ý kiến cảu mình về vấn đề mà tác giả Thân Nhân Trung đã nêu trong Bài kí để danh tiến sĩ khoa Nhâm Tuất, niên hiệu Đại Bảo thứ ba - 1442:
"Hiền tài là nguyên khí của quốc gia'', nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh rồi lên cao, nguyên khí suy thì thế nước yếu rồi xuống thấp.
3. Viết bài nghị luận bày tỏ ý kiến của mình về phương châm Học đi đôi với hành.
III - Gợi ý cách làm bài
1. Đọc kĩ đề bài để:
a) Xác định vấn đề cần nghị luận
Ví dụ:
- Cuộc đấu tranh giữa cái thiện với cái ác, người tốt với kẻ xấu vô cùng khó khăn, gian khổ,... nhưng cái thiện, người tốt nhất định sẽ thắng. (đề 1)
- Người tài đức có vai trò vô cùng quan trọng trong sự nghiệp xây dựng đất nước. (đề 2)
- Học và hành phải gắn liền với nhau thì mới đạt kết quả cao, mới có ích cho xã hội và bản thân. (đề 3)
b) Xác định các luận điểm, luận cứ và lựa chọn thao tác lập luận phù hợp
Ví dụ:
-Ở đề 1: Từ xưa đến nay, cuộc đấu tranh giữa cái thiện và cái ác, giữa người tốt với kẻ xấu vô cùng gian nan, phức tạp . Đặc biệt, cuộc đâu tranh giữa cái thiện và cái cá trong bản thân mỗi con người lại càng gian nan, phức tạp. Nhưng thắng lợi cuối cùng bao giờ cũng thuộc về cái thiện và người tốt. Trong học tập của học sinh, cuộc đấu tranh chống những biểu hiện của cái xấu, cái tiêu cực như: lười biếng, dối trá và gian lận,... cũng rất khó jhanw, phức tạp.
-Ở đề 2: Người tài đức có vai trò quan trọng trong sự nghiệp xây dựng đất nước. Học sinh cần phấn đấu trờ thành người tài đức để góp phần xây dựng đất nước.
2. Lập dàn ý và viết bài.:
Dựa vào kết quả phân tích đề, lập dàn ý rồi viết bài. Khi viết, lí lẽ và dẫn chứng phải bám sát yêu cầu của đề; dùng từ chuẩn xác và diễn đạt trôi chảy.
Đọc thêm
SỐNG ĐƠN GIẢN - XU THẾ CỦA THẾ KỈ XXI
Vài năm lại đây, ở phương Tây xuất hiện một trào lưu sống mới, gọi là sống đơn giản: mọi người tự nguyện đơn giản hóa cuộc sống của mình.
Như thế nào gọi là sống đơn giản? Theo quan niệm của những người đề xuống ra trào lưu này, sống đơn giản không đồng nghĩa với cuộc sống khổ hạnh và nghèo đói, mà là một cuộc sống được lựa chọn sau một cuộc sống được lựa chọn sau một quá trình nghiên cứu kĩ lưỡng; một cuộc sống hòa đồng với thiên nhiên, tìm kiếm sự cân bằng trong mối quan hệ động - tĩnh ; một cuộc sống hồn nhiên, vô tư, không lo lắng, siêu phàm và thoát tục... Sống đơn giản chính là tự mình lắng nghe tiếng nói của lòng mình, xem rõ điều mình thật sự cần thiết là cái gì? Là sống một cuốc sống thực sự là cảu bản thân mình chứ không phải là bắt chước theo lối sống của người khác hoặc sống theo yêu cầu của người khác.
Để có thể sống đơn giản cần phải có sức mạnh sáng tạo và lòng quyết tâm lớn, phải thực sụ hòa mình vào cuộc sống để cảm nhận. Nếu như bạn muốn mua một căn nhà bạn cần phải nghĩ đến cả cái lợi và cái hại của nó, có lợi ắt cũng đều có mặt trái của nó. Một căn nhà rộng rãi đẹp đẽ tất sẽ đem đến sự thoải mái dễ chịu cho người ở và cả những lời khen ngợi của những người ; nhưng, để có tiền chi trả cho nó, bạn buộc phải làm việc cật lực và có thể phải từ bỏ một số thứ khác trong cuộc sống của bạn nữa. Sau khi mu nhà vài tháng hoặc vài năm, có thể sẽ có lúc bạn nghĩ rằng không hiểu vì sao bạn phải sống một cuộc sống khổ sở vất vả, mọt cuộc sống hết sức đơn điệu nhàm chán chỉ để có tiền trả cho một căn nhà như thế này nhỉ?
Muốn có được cuộc sống thoải mái, sung sướng là một nhu cầu hoàn toàn chính đáng của con người. Chúng ta cần phải ăn, ở, đi lại,... chúng ta cũng cần phải có những công việc có thù lao và cả nhưng công việc không có thù lao. Là con người, chung ta có nhu cầu theo đuổi cái hay cái đẹp ở mức độ nhất định. Nhưng, chúng ta lại thường không biết dừng lại đúng lúc vì lòng tham của con người là vô đáy. Lòng tham đó sẽ đẩy chúng ta vào cảnh nợ nần, mệt mỏi và cùng quẫn, từ đó tâm hồn chúng ta sẽ trở thành chai sạn, trơ lì.
Sống đơn giản là sống sâu sắc hơn, quan tâm đến nhau hơn, thân thiết với nhau hơn, Cần phải thiết lập một mối quan hệ thân mật gần gũi với con người và cảnh vật trong môi trường sống của chúng ta hơn. Trong cuộc sống hãy dảnh một khoảng thời gian và không gian sống của mình để tìm hiều, gần gũi và yêu quý những con người sống xung quanh chúng ta. Hãy tự mình sống một cuộc sống chân thực và tạo dựng xung quanh mình một cuộc hoàn toàn chân thực đối với mình. Chỉ có khi nào bạn thực sự cảm thấy nhẹ nhàng, bắt đầu sống an nhàn, có ý nghĩa thì bạn mới có thể phát hiện ra tinh hoa của cuộc sống này...
Dựa vào nguyên tắc của cuộc sống đơn gian, tiêu chuẩn tối thiểu của cuộc sống là: đáp ứng đầy đủ những nhu cầu thiết yếu của cuộc sống như ăn, mặc, ở, đi lại. Tất nhiên, để đạt được điều đó, bạn phải bỏ ra một số công sức và thời gian nhất định. Nhưng, điều quan trọng ở đây là, ngoài tất cả nhưng thứ đó, trong thời gian còn lại, việc mà bạn cần làm là biến mình thành một con người nhàn nhã và bình yên, không hao phí thời thời gian và công sức vào nhưng việc làm vô bổ. Hiện nay, xu thế sống đơn giản vẫn chưa được thực sự chú ý ở Việt Nam chúng ta. Nhưng thực ra, lối ống này đã được cha ông chúng ta rất coi trọng từ xưa và đã trở thành một trong những giá trị văn hóa truyền thống của người Việt. Không chỉ do người Việt Nam chúng ta chịu ảnh hưởng của các tư tưởng triết học, tôn giáo phương Đông như Nho, Phật, Đạo nên có xu hướng về một cuộc sống an nhàn tự do tự tại mà ở thời đại nào chúng ta cũng có những con người biết cách sống nhàn nhưng không phải là lẩn trách cuộc sống an nhàn nhưng không phải lẩn tránh cuộc sống thực tế mà là sống một cách có ích cho đời. Có thể kể ra ở đây rất nhiều danh nhân của đất Việt đã từng có cuộc sống như vậy: Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Hồ Chí Minh,...
Trong cuộc sống hiện địa ngày nay, con người luôn trong trạng thái phải chịu đựng một áp lực quá tải do cuộc sống mang lại. Ngay từ khi đang còn là một đứa trẻ, người ta đã bị cuốn theo một đứa trẻ, người ta đã bị cuốn theo một nhịp sống gấp gáp của thời đại. Chính vì vậy, đã nảy sinh những căn bệnh mang tính thời đại như bệnh stress, làm tổn thương đến cuộc sống của biết bao con người . Trong cuộc sống đơn giản - một cuộc sống nhàn nhã theo cuộc sống này....
Dựa vào nguyên tắc của cuộc sống đơn giản, tiêu chuẩn tối thiểu của cuộc sống là: đáp ứng đầy đủ những nhu cầu thiết yếu của cuộc sống như ăn, mặc, ở, đi lại. Tất nhiên, để đạt được điều đó, bạn phải bỏ ra một số công sức và thời gian nhất định. Nhưng, điều quan trọng ở đây là, ngoài tất cả nhưng thứ đó, trong thời gian còn lại, việc mà bạn cần làm biến mình thành một con người nhà nhã và bình yêu, không hao phí thời gian và công sức vào việc làm vô bổ. Hiện nay, xu thế sống đơn giản vẫn chưa được thực sự chú ý ở Việt Nam chúng ta. Nhưng thực ra, lối sống này đã được cha ông chúng ta rất coi trọng từ xưa và đã trở thành một trong nhưng giá trị văn hóa truyền thống của người Việt. Không chỉ do người Việt Nam chúng ta chịu ảnh hưởng của các tư tưởng triết học, tôn giáo phương Đông như Nho, Phật, Đạo nên có xu hướng về một cuộc sống an nhàn tự do tự tại mà ở thời đại nào chúng ta cũng có những con người biết cách sống nhàn nhưng không phải là lẩn tránh cuộc sống thực tế mà là sống một cách có ích cho đời. Có thể kể ra ở đây rất nhiều danh nhân của đất Việt đã từng có cuộc sống như vậy: Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm, Hồ Chí Minh,...
Trong cuộc sống hiện đại ngày nay, con người luôn trong trạng thái phải chịu đựng một áp lực quá tải do cuộc sống mang lại. Ngay từ khi đang còn là một đứa trẻ, người ta đã bị cuốn theo một nhịp sống gaaos gáo của thời đại. Chính vì vậy, đã nảy sinh những căn bệnh mang tính thời đại như stress, làm tổn thương đến cuộc sống của biết bao con người. Trong một hoàn cảnh như vậy, việc xây dựng cho mình một cuộc sống đơn giản - một cuộc sống nhàn nhã theo đúng nghĩa: nhàn tâm, làm việc có khoa học, biết dừng lại ở mức đủ, biết mình biết người, có thái độ ứng đúng đắn, văn hóa - là việc làm có ích cho mỗi người. Điều này không những phù hợp với xu thế văn minh của thời đị mà cũng rất phù hợp với truyền thống văn hóa của dân tộc Việt Nam chúng ta.
(Theo Chương Thâu, báo Văn nghệ, số Tết 2002)
